نخستین فراخوان سندباکس وزارت ارتباطات

عدم بررسی و پذیرش در سندباکس پیش از درخواست، فعالیت در حوزه خدمات فاوا، نوآور بودن کسب‌وکار و عدم پاسخگویی مقرارت موجود برای کسب‌وکار مورد نظر و داشتن طرح و مدل کسب‌وکاری مشخص، از جمله الزامات کسب‌وکارها برای حضور در سندباکس وزارت ارتباطات است.

در این نشست «حامد منکرسی»، معاون سیاستگذاری و اعتبار بخشی سازمان فناوری اطلاعات، فواید ورود کسب‌وکارها به سندباکس را بیان کرد و گفت:

«کسب‌وکارها معمولا برای آزمایش محصولات یا خدمات‌شان باید مجوز خدمات را دریافت کنند که این فرآیند تا چند ماه طول می‌کشد. معافیت‌های سندباکس به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهد که بی‌درنگ آزمایش محصولاتشان را آغاز کنند و به بازار وارد شوند و همزمان برای کسب مجوزهای لازم درخواست بدهند»

کسب‌وکارهای مرتبط با فناوری‌های نوظهور فاوا، کلان‌داده، اینترنت اشیا، هوشمندسازی، رایانش ابری، زنجیره بلوکی، فناوری‌های تنظیمی، واقعیت افزوده و مجازی و فناوری‌های احتمالی آینده، دسته اول کسب‌وکارهایی هستند که مشمول ورود به سندباکس وزارت ارتباطات می‌شوند.

ارایه‌دهندگان خدمات دولت الکترونیک، خدمات نوین ارتباطی و مراکز داده، ارایه‌دهندگان زیرساخت‌ها و سکوهای ابری، پلتفرم‌های زیرساختی و توسعه نرم‌افزاری، پلتفرم‌های توسعه و ارایه‌دهنده APIهای دولتی، ارایه‌دهندگان خدمات ارزش افزوده، ارایه‌دهندگان خدمات پایه شبکه ملی اطلاعات تکلیفی وزارت ارتباطات (مانند جویشگر، مرورگر، پیام‌رسان و شبکه‌های اجتماعی)، ارایه‌دهندگان خدمات دیجیتال پستی، کسب‌وکارهای مرتبط با سامانه ملی داده باز، کسب‌وکارهای فضاپایه و استارت‌آپ‌های نوآور حوزه خدمات دیجیتال قضایی و ارایه‌دهندگان خدمات امنیت دیجیتال و سایبری نیز دسته دوم کسب‌وکارهایی هستند که می‌توانند برای پذیرش در سندباکس وزارت ارتباطات درخواست بدهند.

نوربخش درباره تاثیر سندباکس بر تسهیل فرآیند ورود کسب‌وکارها به بازار گفت:

«سندباکس فضایی را برای کسب‌وکارهای جدید و نوآور، به ‌خصوص آنهایی ایجاد می‌کند که قانون مشخصی برایشان وضع نشده است تا در یک محیط کنترل شده، محصول و خدمات خود را ارائه کنند و به تدریج مسایل و مشکلات مرتبط به مدل کسب‌وکاری خود را شناسایی و رفع کنند و قانون‌گذاران و مسؤولان مربوطه نیز مانع فعالیت آنها نشوند»

سندباکس؛ شرط لازم و نه کافی

اگرچه برآیند نظر کارشناسان درباره شروع فعالیت سندباکس وزارت ارتباطات، مثبت است، اما معتقدند نکاتی هم در این مسیر باید مورد توجه قرار بگیرد. نوربخش در این مورد گفت:

«برای مثمر ثمر بودن سندباکس وزارت ارتباطات، لازم است تا در اسرع وقت تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات مربوطه انجام شود. هدف از ایجاد سندباکس این است که کسبوکارها چابک‌تر از فرآیندهای سنتی، خدمات اراdه دهند، اما برخی طرح‌ها در سندباکس بانک مرکزی، پس از گذشت یک سال نیز همچنان بلاتکلیف هستند»

رییس کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق بازرگانی تهران ادامه داد:

«تعلل در تعیین تکلیف کسب‌وکارهای پذیرفته شده در سندباکس باعث می‌شود تا آنها خدمات و محصولات خود را به موقع به بازار ارایه نکنند که این موضوع هزینه‌های کسب‌وکارها را افزایش می‌دهد. بنابراین کمیته اجرایی سندباکس باید یک بازه زمانی مشخص کند تا الزامات به صورت شفاف به کسب‌وکارها اعلام شود که در این شرایط ورود کسب‌وکارها به بازار جدی‌تر و تسهیل خواهد شد»

مازیار نوربخش همچنین تاکید کرد که سندباکس برای تسهیل فعالیت کسب‌وکارهای نوآور، کافی نیست، بلکه باید در کنار آن، ریسک را پذیرفت و به کسب‌وکارها اعتماد کرد. علاوه بر این، صادق فرامرزی نیز در این باره توضیح می‌دهد:

«سندباکس در همه کشورها به عنوان محل تعیین حد و حدود برای کسب‌وکارهایی شناخته می‌شود که در فضای خاکستری قرار دارند یا قوانینی برای آنها تدوین نشده است. در ایران به دلیل اینکه رگولاتوری از نوآوری عقب‌تر است و قانون‌نویسی و قانون‌پژوهی سخت‌تر از کشورهای دیگر انجام می‌شود، اغلب سال‌های خاکستری را در نوآوری را تجربه می‌کنیم. به عنوان مثال، فضای خاکستری رمزارز و لندتک، نمونه‌ای از فضای خاکستری حاکم بر نوآوری در ایران هستند. در این مواقع، سندباکس می‌تواند فضای خاکستری کسب‌وکارها را تحت حمایت خود قرار بدهد تا برای ورود و فعالیت در بازار آماده شوند»

طبق گفته فرامرزی، در حال حاضر قانون مشخصی برای هوش مصنوعی وجود ندارد و نمی‌توان به کسب‌وکارهای فعال در این حوزه تکلیف کرد تا برای شروع فعالیت مجوز بگیرند. به همین دلیل سندباکس در این زمینه کمک خواهد کرد. در شرایطی که یکی از انتقادات جدی به عملکرد سندباکس در ایران، روند کند و زمان‌بر تعیین تکلیف طرح‌های کسب‌وکارهاست، ‌کارگروه هماهنگی محیط‌های آزمون تنظیم‌گری ذیل مرکز فناوری اطلاعات وزارت اقتصاد بر عملکرد سندباکس‌های بخشی نظارت می‌کند.

«احمد تقوایی نجیب»، رییس کارگروه هماهنگی محیط‌های آزمون تنظیم‌گری، اقدامات و مصوبات کارگروه برای بهبود عملکرد سندباکس‌های بخشی را تشریح می‌کند می‌گوید:

«ایجاد یک درگاه واحد برای ارسال و بررسی درخواست‌ها، الزام ارایه برنامه شش‌ماهه به کارگروه، افزایش سندباکس‌های بخشی در سال جاری و اعطای موقت مجوز از جمله اقدامات مهم و تاثیرگذار کارگروه است»

او در این خصوص توضیح می‌دهد:

«با ایجاد درگاه واحد برای ثبت درخواست‌ها، تمام درخواست‌ها در یک درگاه واحد ثبت و در آن دلایل تایید یا رد درخواست‌ها نیز اعلام می‌شود که دبیرخانه می‌تواند وضعیت درخواست‌ها را مشاهده و بررسی کند. به عبارت دیگر، از زمانی که درخواستی در درگاه دریافت و ثبت می‌شود، دبیرخانه کارگروه در جریان است و زمان‌بندی مراحل را کنترل می‌کند»

تقوایی نجیب در ادامه بیان کرد:

«دبیرخانه کارگروه سندباکس‌های بخشی، با مشاهده و نظارت بر روند سندباکس‌ها، در صورت مشاهده عدم صلاحیت و عدم تناسب یک طرح با سندباکس بخشی، با لغو مجوز یا ارسال درخواست به یک سندباکس دیگر که تناسب بیشتری با طرح موردنظر دارد، ورود می‌کند»

با این تفاسیر باید منتظر ماند و دید که سندباکس وزارت ارتباطات در بررسی درخواست‌های ارسالی چگونه عمل می‌کند؛ آیا مسیر کسب‌وکارهای نوآور را تسهیل می‌کند یا در آن سنگ‌اندازی می‌‌کند؟