فناوری یکی از حوزه هایی که است که اغلب متخصصان آن را مردان تشکیل می دهند و از میان معدود زنانی که به این حوزه وارد می شوند، تعداد اندکی شانس موفق شدن دارند. با این حال یکی از دختران ایرانی تبار آنچنان در این زمینه خوش درخشیده که در سی سالگی بر صندلی مدیریت بزرگ ترین مرکز استارتاپی جهان تکیه زده است. ثروت ورزا تا نوامبر 2016 ، 10 میلیون دلار تخمین زده شده است
دنیای پردازش آنلاین: «رکسانا ورزا» به عنوان یکی از چهره های جوان و خلاق مایکروسافت شناخته می‌شود که مسؤولیت برخی پروژه های مهم این شرکت را در اروپا برعهده دارد.
رکسانا ورزا (Roxanne Varza) یکی از بانوان موفق امریکا در زمینه تکنولوژی است اما اگر نظرش را درباره تکنولوژی بپرسی، می‌خندد و می‌گوید:
«هم ازش متنفرم، هم عاشقانه دوستش دارم!».
«یک استارت‌آپ دقیقاً چه کار می‌کند؟ ما طرح تیم‌های به دردبخور جوان‌ها را انتخاب کرده، برایشان منابع و نیازهای اولیه فراهم می‌کنیم تا بتوانند ایده‌هایشان را عملی کنند. البته گاهی به چیزهایی غیر از بودجه هم نیاز هست که ما برای جوانان خلاق فراهم می‌کنیم.»
او به چند دیدار با رییس‌جمهوری فرانسه دعوت شده تا از مشکلات «استارت‌آپ‌ها» بگوید. ایران، استارت‌آپ‌های تازه‌کاری دارد که به گفته این جوان موفق ایرانی، حتی از فرانسوی‌ها هم بلندپرواز‌تر و جسور‌تر هستند.
رکسانا ورزا در امریکا به دنیا آمده، تحصیلاتش در زمینه زبان فرانسه و اقتصاد سیاسی بوده اما بعدها راهش به طرف استارت‌آپ کشیده می‌شود. او در حال حاضر با چند شرکت و رسانه معروف فرانسوی و بین‌المللی در زمینه فناوری همکاری دارد.
«ورزا» فارسی را خوب حرف می‌زند، گرچه گاهی برای خواندن متن‌های فارسی به زیر و زبر متکی است اما هنوز به نوشیدنی قهوه‌ای توی فنجان «قهوه» می‌گوید، نه «کافی» و وقتی هم چیزی متعجبش می‌کند، ساده می‌گوید «شوکه شدم»، نه «شاک شدم!».
او در یک مصاحبه کلمه «تعارف» را به عنوان واژه مورد علاقه خود ذکر کرده بود چرا که همزمان ماهیت آزاردهنده و دوست داشتنی رفتارهای ایرانی را نشان می دهد:
«یک‌جور زندگی و هیاهو در ایران هست که جای دیگری نمی‌بینید. همه با هم احوالپرسی می‌کنند یا وقتی می‌خواهی چیزی بخری، می‌گویند «قابل نداره!» یعنی می‌توانی پولش را ندهی. آن‌طرفی‌‌ها خیلی منظم هستند اما اینجا نه.
یک‌جوری احساس می‌کنم همه‌چیز طبیعی‌تر است.
از ۶ سالگی تابه‌حال، معمولاً سالی یکبار به ایران آمده‌ام و همیشه با گریه، به امریکا یا فرانسه برگشته‌ام. ایران یک چیز خاصی دارد که نمی‌دانم چیست ولی به دل آدم می‌نشیند.»
درباره استارت آپ های ایرانی می گوید:
«آشنایی با گروه‌های استارت‌آپی ایران برای من خیلی هیجان‌انگیز بود. اولین‌بار که جوانان استارت‌آپ ایرانی را دیدم از خوش‌بینی و بلندپروازی‌شان لذت بردم. این چیز‌ها را در فرانسه بسیار کم می‌بینید. فرانسوی‌ها زود در مقابل چالش‌ها کم می‌آورند و رؤیاهای بزرگی در سر ندارند اما در ایران این‌طوری نیست. بعضی از ایرانیانی که من دیدم، کاملاً برعکس فرانسوی‌ها بودند و پروژه‌های فوق‌العاده‌ای راه‌انداخته بودند. در واقع مشکلی وجود ندارد که ایرانی‌ها نتوانند حل کنند. این خیلی برای من دلگرم‌کننده بود. خودم خیلی دوست دارم عضو گروه‌های استارت‌آپی ایران باشم اما برای رسیدن به این موضوع باید روی تقویت زبان فارسی‌ام کار کنم. در مجموع هرکاری از دستم بربیاید، دراین‌باره انجام خواهم داد.»
رکسانا، در حال حاضر اجرای هر دو برنامه مایکروسافت و Bizspark در دست دارد. او در آوریل ۲۰۱۳ به عنوان ۳۰ زن برتر فناوری در کسب و کار خود بر گزیده شد.
پیش از مایکروسافت نیز برای چندین استارت آپ اروپایی کار می کرد؛ همچنین سر دبیر TechCrunch فرانسه بود. او همچنین در فرانسه و بریتانیا از بنیان گذران دختر در زمینه فن آوری و سابقه همکاری با سازمان کنفرانس Failcon پاریس را داشته است.
رکسانا سه زبانه است، مدافع بیماران صرعی، دارای مدرک از دانشگاه UCLA، دانشگاه Sciences Po پاریس و مدرسه اقتصاد لندن است.
«رکسانا ورزا» در حالی که سی و چند سال بیشتر ندارد، مدیر بزرگ ترین پردیس استارتاپی جهان به نام «استیشن اف»، عضو «شورای نوآوری اتحادیه اروپا» (EIC) و از اعضای هیأت مدیره قدیمی ترین خبرگزاری های جهان به نام AFP است.
تحصیلات دانشگاهی ورزا به فناوری ارتباط نداشته اما علاقه، سرنوشت و از مهمتر پشتکار، او را در مسیر تبدیل شدن به یکی از موفق ترین و در عین حال ثروتمندترین ایرانیان قرار داده است.
آشنایی با گروه‌های استارت‌آپی ایران برای من خیلی هیجان‌انگیز بود. اولین‌بار که جوانان استارت‌آپ ایرانی را دیدم از خوش‌بینی و بلندپروازی‌شان لذت بردم. این چیز‌ها را در فرانسه بسیار کم می‌بینید. فرانسوی‌ها زود در مقابل چالش‌ها کم می‌آورند و رؤیاهای بزرگی در سر ندارند اما در ایران این‌طوری نیست. بعضی از ایرانیانی که من دیدم، کاملاً برعکس فرانسوی‌ها بودند و پروژه‌های فوق‌العاده‌ای راه‌انداخته بودند
دوران کودکی
رکسانا در خانواده ای تحصیل کرده به دنیا آمد که در سال ۱۹۷۹ از ایران مهاجرت کرده بودند. پدرش فارغ التحصیل دانشگاه معتبر «استنفورد» و مادرش معلم زبان بود که علاقه وافری هم به علم و دانش داشتند. او در سال ۱۹۸۵ در کالیفرنیای امریکا به دنیا آمد که امروزه به لطف سیلیکون ولی به مهد فناوری دنیا تبدیل شده است.
اگرچه او هرگز در ایران زندگی نکرده اما در شبکه های اجتماعی و همچنین در مصاحبه با Frenchy از علاقه خود به ایران گفته است:
«قبول دارم که افراد علاقمند به ایران مرا به راحتی تحت تأثیر قرار می دهند.»
رکسانا در دو دهه اول زندگی علاقه چندانی به تکنولوژی نداشت چرا که هم در دبیرستان و هم در دانشگاه رشته زبان و ادبیات فرانسه را دنبال کرد و در سال ۲۰۱۶ موفق به دریافت مدرک لیسانس از دانشگاه UCLA فرانسه شد.
او در این دوران هنوز به موفقیت خاصی دست پیدا نکرده و در دوران ناامیدی به سر می برد:
«در سال ۲۰۰۵ کار به خوبی پیش نمی رفت و کاملاً مأیوس بودم. به سختی می توانستم فرانسه صحبت کنم و علی رغم ارسال رزومه برای چند شرکت پاسخی از سوی آن ها دریافت نکردم.»
مهاجرت به فرانسه
رکسانا در سال ۲۰۰۷ به «آژانس سرمایه گذاری بین المللی فرانسه» پیوست که بعدها با «یوبی فرانس» ادغام شده و مؤسسه دولتی «بیزینس فرانس» را تشکیل دادند.
هدف این مؤسسه تقویت اقتصاد این کشور از طریق جذب سرمایه گذاری خارجی و تسهیل صادرات است.
دو سال فعالیت در این مرکز و کمک به مؤسسات و استارتاپ های امریکایی برای گسترش تجارت به فرانسه، رکسانا را به اکوسیستم استارتاپی و فناوری علاقمند ساخت.
وی پس از مدتی برای تحصیلات آکادمیک مرتبط به حوزه استارتاپی به فرانسه مهاجرت کرد و بین سال های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱ به صورت همزمان دو رشته تجارت بین الملل و سیاست اقتصادی را در دانشگاه های «مدرسه اقتصاد لندن» و «مؤسسه مطالعات سیاسی پاریس» دنبال کرد.
بزرگ ترین پردیس استارتاپی دنیا که «استیشن اف» نام دارد، در فضایی به مساحت ۳۴ هزار متر مربع و با ارتفاعی برابر با برج ایفل در فرانسه بنا شده است. این مرکزِ رشدِ ۲۵۰ میلیون یورویی که سال گذشته به صورت رسمی توسط «امانوئل ماکرون»، رییس جمهور فرانسه افتتاح شد، فضای اداری را برای هزار استارتاپ و همچنین دفاتر شرکت هایی نظیر اپل، آمازون، فیسبوک، مایکروسافت و موتور جست وجوی «ناور» فراهم می کند
تحصیل همزمان در دو رشته دانشگاهی اشتهای سیری ناپذیر او را اغنا نمی کرد و به همین خاطر وبلاگی به نام techbeguette را برای بررسی مسایل پیرامون استارتاپ ها راه اندازی کرد. مطالب مفید و کامل این وبلاگ پای او را به وب سایت معتبر «تک کرانچ» باز کرد که به بررسی اخبار و حواشی فناوری می پردازد.
وی پس از جدا شدن از تک کرانچ، رهبری فعالیت های استارتاپی مایکروسافت در فرانسه را به عهده گرفت که شامل برنامه هایی با عنوان Bizspark و Ventures می شود.
آن ها در قالب این دو طرح امکان تأمین سرمایه و استفاده رایگان از خدمات مایکروسافت را در اختیار استارتاپ ها قرار می دادند که به رشد این اکوسیستم در فرانسه کمک شایانی کرد. فعالیت در این مراکز باعث شد که وی در سال ۲۰۱۳ و مدت کوتاهی پس از ورود به دنیای تکنولوژی از سوی «بیزینس اینسایدر» به عنوان یکی از ۳۰ زن مهم دنیای فناوری با سن کمتر از ۳۰ سال برگزیده شود.
وی از سوی نشریات معتبر «ونیتی فیر»، «لوفیگارو» و «ایونینگ استاندارد» هم در میان افراد شاخص فناوری قرار گرفته است.
از دیگر فعالیت های رکسانا ورزا در این دوران می توان به تأسیس استارتاپ StartHer برای توانمندسازی و ایجاد فرصت اشتغال برای زنان در زمینه های فناوری و کارآفرینی اشاره کرد که از طریق برگزاری رویداد و دوره های آموزش کدنویسی صورت می گیرد.
یکی دیگر از اقدامات وی برگزاری کنفرانس های بین المللی FailCon است که بر مبنای ایده «شکست پل موفقیت است» بنا شده.
طی این رویداد کارآفرین ها، سرمایه گذاران و توسعه دهندگان با شکست های دیگران آشنا شده و از آن درس می گیرند.
مدیریت سیلیکون ولی فرانسه
وی به لطف سابقه درخشان ارایه ی مشاوره، نظارت و رهبری تعداد بسیار زیادی از استارتاپ های اروپایی و سخنرانی در رویدادهای مرتبط به آن ها به عنوان مدیر بزرگ ترین پردیس استارتاپی دنیا انتخاب شده است. این مرکز که «استیشن اف» نام دارد، در فضایی به مساحت ۳۴ هزار متر مربع و با ارتفاعی برابر با برج ایفل در فرانسه بنا شده است.
این مرکزِ رشدِ ۲۵۰ میلیون یورویی که سال گذشته به صورت رسمی توسط «امانوئل ماکرون»، رییس جمهور فرانسه افتتاح شد، فضای اداری را برای هزار استارتاپ و همچنین دفاتر شرکت هایی نظیر اپل، آمازون، فیسبوک، مایکروسافت و موتور جست وجوی «ناور» فراهم می کند.
بنای این مرکز که برخی از آن با عنوان سیلیکون ولی فرانسه یاد می کنند، توسط طراحی فرانسوی به نام Eugène Freyssinet بنا شده است.
استیشن اف با برخورداری از صد آپارتمان، ده ها اتاق جلسه و کنفرانس آمده تا به قول ماکرون فرانسه را به «ملت استارتاپی» آینده تبدیل کند.
علی رغم اینکه در استارتاپ ها روی سادگی روندها تأکید می شود، پیوستن به برنامه های پشتیبانی این مرکز اصلاً ساده نیست و با توجه به حساسیت های بسیار در مورد ایده های محرمانه ای که ممکن است در سال های آتی اقتصاد فرانسه و حتی دنیا را تحت تأثیر قرار دهند، رفت و آمد در استیشن اف نیازمند کارت شناسایی ویژه است.
رکسانا کار کردن در رشته استارت‌آپ را از سال ٢٠٠٧ میلادی آغاز کرد. آن روز‌ها در زمینه سرمایه‌گذاری در «آژانس فرانسه» که یک آژانس دولتی فرانسوی بود، کار می‌کرد.
مرکز فعالیت رکسانا وزرا شهر سانفرانسیسکو بود و رکسانا به کمپانی‌های امریکایی کمک می‌کرد تا تجارتشان را در فرانسه گسترش بدهند. همان وقت‌ها بود که درباره کار استارت‌آپ‌ها کنجکاو شد
این مکان به اندازه ای اهمیت پیدا کرده که برخی از سران خارجی در کنار بازدید از مکان هایی نظیر برج ایفل و موزه لوور، اغلب سری هم به استیشن اف می زنند.
رکسانا ورزا چند سال قبل به دعوت یکی از شرکت های ایرانی سفری به زنجان داشت. وی در این باره می گوید:
«وقتی به همکارانم گفتم که قصد سفر به ایران را دارم همه متعجب بودند و می خواستند بدانند اوضاع در ایران از چه قرار است.»
وی با تأکید بر اینکه در طول مدت اقامت در ایران سؤال های بسیاری راجع به چگونگی راه اندازی استارتاپ، مطرح شدن در رسانه ها و غیره از او پرسیده شده، توصیه های زیر را برای این دسته از افراد دارد:
«هیچ فرمولی برای موفق شدن وجود ندارد. افرادی که تغییرات بزرگ ایجاد می کنند کسانی اند که مشکل را دیده و دوست دارند آن را حل کنند. از نظر من مهم نیست ایده شما از کجا آمده اما باید به آن باور داشته باشید.»
رکسانا هم در همان نگاه اول متوجه شده که در ایران مهندسان بسیار و سرمایه گذاران انگشت شماری وجود دارند. با این حال از نظر وی پتانسیل بازار کشور موقعیت بسیار خوبی برای سرمایه گذاران است.
در حالی که اغلب افراد برجسته در فناوری ایلان ماسک، استیو جابز یا بیل گیتس را الگوی کارآفرینی خود می دانند، رکسانا نظرات کاملاً متفاوتی دارد:
«الگوی اول من مادربزرگ ۸۱ ساله ام است که هنوز هم به شعر گفتن ادامه می دهد. «مونیا رخا» و «پاولین لایگنیو» هم دو همکار سابقم هستند که تأثیر زیادی روی من داشته اند.»
یکی از طرح های جانبی که رکسانا ورزا در استیشن اف پیاده کرده «برنامه مبارزان» نام دارد. در این طرح افرادی که جنگ،آوارگی یا بیماری خطرناکی را پشت سر گذاشته و حالا به دنبال محقق ساختن ایده هایشان هستند با هم به رقابت می پردازند.
افرادی که در این رقابت پیروز شوند، تا یک سال به صورت رایگان از امکانات استیشن اف بهره خواهند برد.
استیشن اف احتمالاً شکل کسب وکارهای فرانسوی را متحول می کند و از این رو مدیریت چنین مرکزی می تواند قله اهداف بسیاری باشد.
با این حال رکسانا ورزا تأکید می کند که هنوز در ابتدای راه قرار داشته و اهداف بزرگ تری در سر دارد.
چگونگی پیوستن رکسانا به استارت آپ
کار کردن در رشته استارت‌آپ را از سال ٢٠٠٧ میلادی آغاز کرد. آن روز‌ها در زمینه سرمایه‌گذاری در «آژانس فرانسه» که یک آژانس دولتی فرانسوی بود، کار می‌کرد.
مرکز فعالیت رکسانا وزرا شهر سانفرانسیسکو بود و رکسانا به کمپانی‌های امریکایی کمک می‌کرد تا تجارتشان را در فرانسه گسترش بدهند. همان وقت‌ها بود که درباره کار استارت‌آپ‌ها کنجکاو شد.
بعد از مدتی، به عنوان کارآفرین شروع به فعالیت در بعضی از پروژه‌ها از جمله Girls in tech و Falicon کرد. همزمان با چند پروژه استارت‌آپی دیگر همکاری داشت.
پس از چند سال تجربه و فعالیت، برای اولین‌بار همراه با چند فرد دیگر یک شرکت به نام Tech. eu (تک دات او) را راه‌اندازی کرد.
ورزا می گوید: «راستش را بخواهید، من خودم را آدم موفقی نمی‌دانم که بتواند برای دیگران الهام‌بخش باشد چون هنوز در اول راه هستیم اما به هرحال چیزهایی وجود دارد که از داشتنشان به خودم می‌بالم.
بگذارید به جای جواب دادن به پرسش شما، برایتان بگویم که چطور به اینجا رسیدم. می‌خواهم بدانید که اوایل، کار به این راحتی پیش نمی‌رفت و خیلی تلاش کردم تا به اینجا برسم. من در سال ۲۰۰۵ (۱۳۸۴) به سختی می‌توانستم فرانسوی صحبت کنم. پیدا کردن شغل هم برایم دشوار بود.
رزومه‌ام را چند بار به جاهای مختلف می‌فرستادم اما جوابی دریافت نمی‌کردم. اوایل همه‌چیز واقعاً مایوس‌کننده بود اما یواش‌یواش راهم را پیدا کردم، توانستم لیسانسم را در رشته زبان فرانسوی بگیرم و در دو شرکت «مایکروسافت» و «تک کرانچ» فرانسه کار کنم.»
در طول این مدت، چندباری برای دیدار با رییس‌جمهوری فرانسه هم دعوت شدم تا درباره نوآوری‌های تکنولوژی به او توضیح بدهم. چند وقت که گذشت، همه‌چیز آرام‌آرام بهتر شد و بعد از یک دوره خیلی سخت، رؤیایم داشت به واقعیت بدل می‌شد.
حالا من به جایی رسیده‌ام که نمی‌دانم الهام‌بخش هست یا نه، هرچه که هست، از بودن در چنین وضعیتی به خودم افتخار می‌کنم.»
خاطره‌ای از سال های نه چندان دور
یکی از بهترین خاطره‌های من، تجربه سردبیری «تک کرانچ»، یکی از رسانه‌های معتبر در زمینه تکنولوژی در فرانسه بود. جریان استخدامم در این رسانه جالب است.
من آن روز‌ها سرگرم گذراندن دوره لیسانس بودم و چندان هم از کلاس‌های اقتصاد سیاسی خوشم نمی‌آمد. برای همین تصمیم گرفتم یک وبلاگ درباره استارت‌آپ‌های فرانسه به زبان انگلیسی راه بیندازم.
این کار برای من جنبه سرگرمی داشت و هیچ‌وقت فکرش را نمی‌کردم که کسی وبلاگم را بخواند. برای همین یک نام احمقانه برایش انتخاب کردم!. نامش را گذاشتم «تک‌باگت» که به فارسی می‌شود «نان باگت تکنولوژی».
چند هفته بعد از راه‌اندازی وبلاگم، یکی از دست‌اندرکاران ارشد «تک کرانچ» اروپا به من ایمیل زد و خواست با آن ها همکاری کنم. راستش خیلی جا خوردم.
انتظار نداشتم کسی به نان باگت من علاقه‌ای نشان بدهد!
چند وقت بعد هم این مدیر ارشد «تک کرانچ» را در فرانسه دیدم. ما با هم قهوه خوردیم و او بعد از یک مکالمه طولانی به من پیشنهاد کار به عنوان سردبیر بخش فرانسوی رسانه‌شان را داد.
اصلاً انتظارش را نداشتم چون شانس خودم را به عنوان کسی که فرانسوی، زبان بومی‌اش نبود در تصاحب این شغل زیاد نمی‌دیدم.
طبیعی است که پیشنهادش را خیلی زود پذیرفتم. انتظار داشتم پروسه استخدام در چنین شرکتی دست کم دو ماه طول بکشد اما صبح فردایش با من تماس گرفتند و گفتند تو استخدام شده‌ای. به همین راحتی!
برنامه‌های آینده رکسانا
رکسانا می‌گوید: «ما در مایکروسافت تلاش می‌کنیم تا بهترین امکانات را برای استارت‌آپ‌ها فراهم کنیم. در حال حاضر ما ٧ کشور دیگر را زیر پوشش داریم.
«تک دات او» که من جزو بنیان گذارانش هستم، در حال بزرگ‌تر شدن است. به زودی تلاش خواهیم کرد تا بخش مربوط به بازرگانی شرکت را راه‌اندازی کنیم.
چند شعبه از مؤسسه «گِرز این تک» را در کشورهای دیگر تأسیس کرده‌ایم و می‌خواهیم تا پروژه‌هایمان را به کشورهای دیگر عرضه کنیم.
در ضمن یک سری کلاس‌های برنامه‌نویسی هم برای مردم عادی و علاقه‌مندان داریم.»
