عضو کارگروه تغییر اقلیم فرهنگستان علوم افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای در سال ۲۰۰۰ در جهان را ۲.۲ و در ایران ۶.۵ دانست و گفت: «یکی از دلایل آن عدم توجه به اسناد است که نمونه آن توافق‌نامه پاریس است که در سال ۹۵ ایران با این توافق‌نامه موافقت کرد، ولی از سال ۹۶ تاکنون بلاتکلیف مانده و به اجرا نرسیده است»
دنیای پردازش آنلاین: به گزارش ایسنا، «محمد امین رئوف» امروز در نشست «تغییر اقلیم و تأثیر آن بر مخاطرات طبیعی» که به مناسبت هفته ترویج علم در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور برگزار شد، به تعریف تغییر اقلیم پرداخت و گفت:
محمد امین رئوف
«افزایش متوسط دمای بعد از انقلاب صنعتی ۱.۲ درجه سانتی‌گراد در جهان و در ایران ۲.۱ بوده، کاهش متوسط بارش‌ها از ۲۴۰ میلی متر مکعب به ۲۰۰ میلی متر مکعب، کاهش آورد آب‌های تجدیدپذیر از ۱۳۵ میلی‌متر مکعب به ۸۸ میلی متر مکعب، برداشت سالانه از منابع آب‌های زیرزمینی ۹۰ میلیارد متر مکعب بوده که اینها از نشانه‌های تغییر اقلیم است»
وی ادامه داد:
«میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای (دی اکسید کربن) در سال ۱۹۹۴، ۴۱۷ میلیون تن، در سال ۲۰۰۰ حدود ۴۹۵ میلیون تن، در سال ۲۰۱۰ حدود ۸۵۱ میلیون تن بوده که به تشدید تغییر اقلیم منجر شده است. ولی داده‌های مرتبط با ایران افزایش بیشتری از نرخ متوسط جهانی را نشان می‌دهد؛ یعنی نرخ افزایش انتشار گازهای گلخانه‌ای در سال ۲۰۰۰ در جهان ۲.۲ و در ایران ۶.۵ بوده است»
رئوف تاکید کرد:
«زلزله‌های سال‌های ۸۹ و ۹۲ اصفهان، زلزله ۲۹ آذر ۹۶ ملارد و زلزله ۷.۸ ریشتری ۲۰۱۵ نپال از جمله زلزله‌های القا شده به واسطه باربرداری و بارگذاری روی پوسته زمین است، این موارد هم به اندازه تغییر اقلیم و افزایش دما مهم است، ولی دانشمندان هنوز روی آنها به اندازه کافی مطالعه نکرده‌اند»
عضو کارگروه تغییر اقلیم فرهنگستان علوم با تاکید بر برنامه کشورهای مختلف در مورد کاهش انتشار و رسیدن به مرحله صفر مطلق در انتشار گاز گلخانه‌ای، گفت:
«کشورهای در حال توسعه و توسعه‌یافته برنامه‌های مختلفی در این زمینه دارند. برای نمونه چین برنامه‌ای دارد که تا سال ۲۰۶۰ به این مرحله برسد و این طولانی‌ترین برنامه است»
وی با طرح این سؤال که آیا در ایران برنامه‌ای برای کاهش گازهای گلخانه‌ای داریم، توضیح داد:
«اولین موضوع این است که اسناد و قوانین بالادستی در زمینه تغییر اقلیم ایران چیست. مواد قانونی مختلفی شامل اصل ۴۵ و ۵۰ قانون اساسی، سند چشم انداز در افق ۱۴۰۴، سیاست‌های کلی محیط زیست ابلاغ شده توسط رهبری، سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی برنامه پنچم توسعه، قانون هوای پاک ۹۶، قانون هدفمندی یارانه‌ها و دیگر قوانین به این موضوع اشاره می‌کند. اما این قوانین اجرا نشده است. در سلسله نشست‌های کارگروه تغییر اقلیم فرهنگستان علوم از دستگاه‌های مختلف خواستیم از دید خود توضیح دهند، چرا این قوانین اجرا نمی‌شوند»
وی اضافه کرد:
«یکی از پاسخ‌ها این بود که با وجود قوانین زیاد، قانون واحد و منسجمی مرتبط با تغییر اقلیم نداریم و در قوانین دیگر به شکل مستقیم و غیرمستقیم به این موضوع پرداخته شده است»
وی دلایل دیگر در عدم توفیق در کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای را نبود دستگاه‌هایی برای رسیدگی به اجرا نشدن قوانین برشمرد و گفت:
«نبود قانون جامع و یکپارچه و در نتیجه آن اینکه دستگاه قضایی و نظارتی نمی‌داند مساله را به کجا باید ارجاع دهد، سلیقه‌ای عمل کردن مدیران، مدیریت تقاطعی، تعارض اهداف وزارتخانه‌ها، عدم تناسب سند آمایش با ظرفیت‌های واقعی مناطق مختلف کشور، جناحی و سیاسی کردن موضوع، پرداخت یارانه برای انرژی، نبود دانش کافی در مدیران و عدم ثبات اقتصادی از جمله این دلایل است»
رئوف این سؤال را مطرح کرد که آیا همه مردم و مسؤولان تغییر اقلیم را پذیرفته‌اند و پاسخ داد:
«از منظر دانشگاهی و نخبگی این مساله واضح است، ولی برای همه مدیران اینطور نیست»
توافق پاریس و ۶ سال معطلی
وی در ادامه به توافق پاریس اشاره کرد و گفت:
«یکی از مسایل توافق‌نامه پاریس در این خصوص است که در سال ۹۵ ایران با این توافق‌نامه موافقت کرد، لایحه همان سال به مجلس شورای اسلامی ارسال شد، اعلام نظر مغایرت شورای نگهبان با آن همان سال دریافت شد، کمیسیون مربوطه در مجلس اصلاحات را سال ۹۶ تصویب کرد، ولی از آن زمان تاکنون بلاتکلیف مانده و به اجرا نرسیده است»
رئوف یکی دیگر از مسایل را ابهام در فهم تغییر اقلیم و اهمیت آن دانست و افزود:
«برخی مدیران می‌گفتند اگر میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای را کاهش دهیم، باعث افزایش هزینه‌ها می‌شود یا پذیرفتن توافق‌نامه پاریس کاهش سوخت فسیلی را در پی دارد و بازار صادرات ما را راکد می‌کند، توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر باعث افزایش هزینه است یا مانع توسعه صنایع کانی فلزی می‌شود و به طور کلی توافق پاریس توطئه علیه ایران است!»
افزایش احتمال وقوع موج گرمایی و سرمایی در تهران بیشتر از ونکوور
دانشیار دانشکده عمران دانشگاه صنعتی شریف، گفت:
«افزایش دما و افزایش و کاهش بارندگی و نوع بارندگی به شکل مستقیم موجب بروز پیامدهایی مانند طوفان، بادهای شدید، سیل و خشکسالی می‌شود که تاثیرات زیاد و محسوسی در حوزه‌های مختلف دارد»
«ساناز مقیم» امروز در نشست ترویج علم و تغییر اقلیم به مفهوم تغییر اقلیم پرداخت و اظهار کرد:
ساناز مقیم
«مفهوم تغییر اقلیم در طولانی مدت به معنای افزایش نور دریافتی خورشید به زمین است که پیامدهای مختلفی دارد و یکی از پیامدهای آن بروز دوره‌های گرمایی و سرمایی است که تا سال ۲۰۰۰ هم داشتیم»
وی ادامه داد:
«ولی تا سال ۲۰۰۰ دوره گرمایی در اندازه معمول بود، ولی از آن به بعد افزایش یافته است»
مقیم، یادآور شد:
«افزایش دما در تابستان که در ژوئیه سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۳ بیشترین دمای جهانی را شاهد بودیم، شاخص دیگر در تغییر اقلیم، میزان و نوع بارندگی است که این شاخص همه جا به شکل یکنواخت کاهش یا افزایش ناگهانی نیافته است»
دانشیار دانشکده مهندس عمران دانشگاه صنعتی شریف افزود:
«تغییر اقلیم همچنین به معنای هر فعالیتی است که بشر انجام دهد و موجب افزایش انتشار گاز گلخانه‌ای شود. زیرا تغییرات روی سطح زمین، روی انرژی خورشید که جذب زمین می‌شود، اثر مستقیم دارد»
مقیم تاکید کرد:
«مطالعات نشان می‌دهد به ازای هر یک درجه گرم شدن، بارندگی افزایش نیافته و در بعضی مناطق زمین کاهش هم داشته‌ایم. ضمن اینکه نوع بارندگی عوض شده، پیش از این شبیه برف و یخ بود، ولی اکنون به شکل باران است، این دو تغییر؛ یعنی افزایش دما و افزایش و کاهش بارندگی و نوع بارندگی به شکل مستقیم موجب بروز پیامدهایی مانند طوفان، بادهای شدید، سیل و خشکسالی می‌شود که تاثیرات زیاد و محسوسی در حوزه‌های مختلف دارد»
مقیم در ادامه به مخاطرات تغییر اقلیم اشاره کرد و گفت:
«بروز امواج گرمایی، امواج سرمایی، ذوب شدن یخ‌ها، خشکسالی، جنگل‌زدایی، باران‌های موسمی و تبعات آن از جمله مخاطرات تغییر اقلیم است»
وی با تشریح این مخاطرات، گفت:
«جنگل‌زدایی در مناطق آمازون و زیرصحرا (ساهارا) همچنین وقوع باران‌های موسمی هند که ایران به شدت متاثر از آن است و باعث سیلاب می‌شود، مخاطراتی است که بیشتر شاهد آن بوده‌ایم»
وی تاکید کرد:
«اگر نتوانیم افزایش درجه حرارت را کنترل کنیم، هر ۲ درجه افزایش در طول ۱۰ سال می‌تواند موجب نابودی ۲۰ تا ۳۰ درصد گونه‌های زیستی شود. همچنین در ایران از بین رفتن جزیره‌های مرجانی در جنوب کشور، فرسایش خاک و وقوع طوفان‌های شن، رانش و فرونشست زمین از این مخاطرات است»
استاد دانشگاه صنعتی شریف با اشاره به اهمیت بروز امواج گرمایی و سرمایی در این تغییر اقلیم، گفت:
«امواج گرمایی افزایش درجه حرارت بالاتر از حد آستانه طی ۳ تا ۵ روز است که برآورد می‌شود بروز امواج گرمایی حدود یک چهارم جمعیت زمین را در تابستان تحت تاثیر قرار داده و ارتباط مستقیم با مرگ و میر مردم دارد. هر چه در کلان‌شهرها ساختمان‌ها متمرکزتر باشند، باعث می‌شود گرما در ناحیه شهری بیشتر باشد و جزایر گرمایی شکل بگیرد»
وی در ادامه به چهار عامل آمار، روش، داده‌های آماری و شاخص‌ها برای سنجش احتمال وقوع امواج گرمایی اشاره کرد و گفت:
«برای مقایسه تهران با دیگر شهرهای جهان، داده‌های ۲ ایستگاه هواشناسی در تهران (مهرآباد و شمیران) و ۲ ایستگاه در شهر ونکوور را بررسی و مقایسه کردیم و در نتیجه متوجه شدیم احتمال وقوع موج گرمایی و موج سرمایی در تهران از ونکوور بیشتر است. همچنین در تهران در بسیاری مناطق بروز گرما را داریم، احتمال وقوع موج گرما در شمیران بیشتر و در ونکوور در قسمت‌های جنوبی احتمال بروز آن بیشتر است»
استاد دانشگاه صنعتی شریف از این مطالعه موردی نتیجه گرفت:
«اگر تحلیل کامل و معتبری در زمینه تغییر اقلیم داشته باشیم که همه احتمالات را در نظر بگیرد، مناطق تحت ریسک را بشناسیم و اولویت‌های خود را برای بهبود وضعیت این مناطق قرار دهیم، می توانیم به راهکاری برای حل این مساله برسیم»
مقیم، سه عامل مهم در حوزه مقابله با تغییر اقلیم را برشمرد و گفت:
«آسیب‌پذیری، تاب آوری و پایداری مهم است. تاب‌آوری به این معنا که بتوانیم خطر را تحمل کرده و به حالت قبلی برگردیم. همچنین باید وضعیت ایران را با کشورهای مختلف مشابه و متفاوت بررسی کنیم و از این مقایسه به راه حل برسیم»
