دانشجویان دانشگاهی در بریتانیا برای جمعآوری گرد و غبار مضر و بسیار آلاینده لاستیک که یکی از عوامل اصلی آلودگی آب و هوا است راهی یافته اند
بیژن خطیب
دنیای پردازش آنلاین: استارتآپ «تایر کالکتیو» (The Tyre Collective) در بریتانیا روی موضوع برطرف کردن مشکل ساییدگی تایر کار میکند. طبق گفته دولت بریتانیا، گرد و غباری که لاستیک از خود بر اثر فرسایش ساطع میکند دومین آلاینده بزرگ میکروپلاستیکها در اقیانوس محسوب میشوند.
واضح است که لاستیک به مرور زمان دچار ساییدگی میشود اما تاکنون فکر کردهاید که ذرات ناشی از ساییدگی به کجا میروند؟
«همه کسانی که مسابقه فرمول یک را تماشا کردهاند میدانند که لاستیکها فرسوده میشوند اما شاید به این فکر نکرده باشند که ذرات ناشی از ساییدگی به کجا میروند. در واقع این یک مشکل بزرگ است که باید برطرف شود.»
این گروه محقق شامل چهار دانشجو از امپریال کالج لندن و کالج سلطنتی هنر هستند که دستگاهی ساختهاند که به لاستیک خودرو متصل میشود و از الکترواستاتیک و آیرودینامیک چرخ برای جمع آوری گرد و غبار لاستیک در زمان تولید آن استفاده میکند.
سازمان «امیشنز آنالیتیکز» دریافته است آلودگی ناشی از فرسایش تایرها میتواند هزار برابر بدتر از آن چیزی باشد که از اگزوز خودرو خارج میشود. اما این دستگاه جدید میتواند تا ۶۰ درصد ذرات آلوده لاستیک را کاهش دهد.
رویکرد به سمت به خودروهای الکتریکی به کاهش انتشار کربن کمک می کند – حتی پس از محاسبه تولید و شارژ باتری ها – اما در واقع مشکل انتشار آلودگی تایرها را تشدید می کند.
خودروهای برقی معمولاً وزن بیشتری دارند و سرعت بیشتری نسبت به همتایان بنزین سوز خود دارند که این امر به سایش تایرها میافزاید. به گفته بلومبرگ NEF، یک گروه تحقیقاتی انرژی پاک، رشد ناوگان خودروهای برقی جهان تقریباً تا سال 2040 به طول خواهد انجامید.
«نیک مولدن»، مؤسس و مدیرعامل مرکز تحقیقاتی Emissions Analytics مستقر در بریتانیا، میگوید:
«بیشتر این خودروهای الکتریکی هیولاهای بزرگی هستند، بنابراین کاملاً منطقی است که سایش لاستیک در آنها شدت بیشتری داشته باشد. نتایج آخرین آزمایشهای جادهای این شرکت که در ماه می منتشر شد، نشان میدهد که در شرایط عادی رانندگی، یک خودروی احتراقی حدود ۷۳ میلیگرم در هر کیلومتر از چهار لاستیک جدید خودرا از دست می دهد. این شرکت تخمین می زند که در مقام مقایسه، این عدد در یک خودروی برقی، 15 میلی گرم در هر کیلومتر یا حدود 20 درصد بیشتر خواهد بود.»
برای دههها، انتشار گازهای گلخانهای – هم گازهای گلخانهای که به گرمایش جهانی کمک میکنند و هم ذراتی که باعث آلودگی هوا میشوند – بر مشکل لاستیکها سایه انداخته است. این بدان معناست که محققان تازه شروع به فهرستبندی آنچه که حتی در آلایندههای لاستیک وجود دارد، کردهاند. Emissions Analytics در میان لاستیکهای مختلف مورد مطالعه، به طور متوسط بیش از 400 ترکیب آلی پیدا کرد. مولدن میگوید:
«بخشی از کاری که ما انجام میدهیم تلاش برای حل این است که این ترکیبات روی زمین چیست.”اگر ما نتوانیم آنها را شناسایی کنیم، حتی نمی توانیم بفهمیم ماهیت این سموم چیست.»
یک مطالعه مهم خطرات احتمالی را روشن می کند. در سال 2020، محققان در ایالت واشنگتن یک معمای چند دهه ای را حل کردند که چرا رودهایجاری پس از طوفان باعث مرگ و میر دسته جمعی ماهی قزل آلا میشود: 6PPD، ماده نگهدارنده ای که معمولاً در لاستیک خودرو استفاده می شود. هنگامی که 6PPD در معرض آفتاب و هوا قرار می گیرد، به یک ماده شیمیایی به نام 6PPD-quinone تبدیل می شود که برای ماهی قزل آلا بسیار سمی است و باعث می شود در عرض چند ساعت بمیرند.
«ژنیو تیان»، نویسنده اصلی این مطالعه، استاد دانشگاه نورث ایسترن است، می گوید:
«در آزمایشگاه ما معمولاً فقط یک یا دو ساعت طول می کشد. در طبیعت، یک بعدازظهر مبارزه میکنند و میمیرند.»
این یافته آشکار، یافتن جایگزینهای 6PPD را آغاز کرد که میتوانند به جلوگیری از کشتن ماهی آزاد یا ماهیهای دیگر کمک کنند. در ماه مه، دپارتمان کنترل مواد سمی کالیفرنیا اعلام کرد که قصد دارد تایرهای حاوی 6PPD را به لیست محصولات خطرناک خود اضافه کند، اقدامی که تولیدکنندگان را مجبور به ارزیابی جایگزین های ایمن تر می کند. اما هیچ تضمینی وجود ندارد که صنعت بتواند جایگزینی قابل اجرا پیدا کند.
«آن کوپر دوهرتی»، رییس ارزیابی مواد شیمیایی و محصولات DTSC، میگوید:
«آنها حتی نمیدانستند که 6PPD-quinone وجود دارد تا زمانی که محققان واشنگتن آن را پیدا کردند.»
در حال حاضر، رانندگان می توانند با رانندگی آرام، آلایندگی لاستیک خود را کاهش دهند.
Emissions Analytics شروع به ارزیابی سمیت در تولید تایرها کرده است، اما هنوز فرآیند آن را به اندازه کافی تأیید نکرده است تا در دسترس مصرف کنندگان قرار گیرد. با این حال، به عنوان یک قاعده کلی، مولدن میگوید لاستیکهای ارزانتر معمولاً سمیتر هستند.
اختراع «تایر کالکتیو» بهعنوان یکی از برندگان مسابقه «ترا کارتا دیزاین لب» معرفی شده است.
این طرح پیش از این برنده مسابقه معتبر بینالمللی طراحی بریتانیا یعنی جایزه جیمز دایسون در سال ۲۰۲۰ شده بود.
منبع: japantimes